De Zuid-Hollandse stad Brielle dankt zijn reputatie vooral aan de watergeuzen, die de stad in 1572 op de Spanjaarden veroverden. Diezelfde watergeuzen maakten jacht op katholieken en vermoordden in Brielle negentien katholieke geestelijken, die ze in Gorinchem gevangen hadden genomen. Op de plek waar deze Martelaren van Gorcum terecht werden gesteld, is in 1925 een bijzondere bedevaartskerk gebouwd, de H.H. Martelaren van Gorcumkerk. Van buiten is de kerk weinig opvallend, maar het interieur en het martelveld daarachter zijn beslist een bezoek waard.
De kerk dateert uit 1932 en is een ontwerp van architect H.P.J. de Vries, die vooral in West-Nederland diverse katholieke kerkgebouwen op zijn naam heeft staan, Een bezoekje aan de bedevaartskerk in Brielle vraagt wel enige planning, want de kerk is alleen in juli en augustus ’s middags geopend (niet op zaterdag en maandag, zie de website van de kerk). Als je de tamelijk duistere kerk binnengaat, word je meteen getroffen door het opvallende heldergele licht dat van opzij door de hoge ramen binnenvalt en het priesterkoor in een gouden gloed zet. De kerk maakt door de vele bakstenen spitsbogen een harmonieuze, slanke indruk.
Martelaren
De geschiedenis van de martelaren van Gorcum is goed gedocumenteerd. Er zijn diverse ooggetuigenverslagen van de laatste dagen van de martelaren, zoals de Historiae Martyrum Gorcumiensium van de broers Willem en Rutger van Est uit Gorinchem. Na dagen van gruwelijke martelingen werden de negentien geestelijken in een turfschuur begraven. Op die plek staat nu de bedevaartskerk, waar de martelaren jaarlijks op 9 juli worden herdacht. In 2022 is het 450 jaar geleden dat ze de dood vonden.
Voor het altaar is een reliekschrijn geplaatst met daarin stoffelijke resten van de martelaren van Gorcum. Voor de reliekschrijn branden negentien kaarsen, een voor elke martelaar. De beenderen zijn in 1615 opgegraven en hebben zich daarna over diverse landen verspreid; al in 1675 werden de martelaren van Gorcum zaligverklaard; de heiligverklaring volgde pas in de negentiende eeuw.
Martelveld
Het ommuurde martelveld achter de kerk geeft de plek aan waar de turfschuur zou hebben gestaan, Het veld is met hoge bomen beplant en heeft een stemmige omgang zonder opsmuk. Het water in de vijver in het midden zou geneeskrachtig zijn, omdat de beenderen van de martelaren erin gewassen zijn.
Achter de vijver staat een ciborie, een overdekt altaar uit 1917.
Meer informatie over de bedevaartscultus in Brielle vind je op de website die het bisdom Rotterdam onderhoudt.
